Narodowe Centrum Nauki w Krakowie, agencja powołana do wspierania działalności naukowej w zakresie badań podstawowych, pozytywnie rozpatrzyło wniosek Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie i przyznało dotację w wysokości 251.776 zł na finansowanie programu badawczego mgr Mariusza Wyczółkowskiego „Krajobraz wczesnośredniowiecznego osadnictwa Prus. Ekologia kompleksu osadniczego w Poganowie stanowisko IV”.
Celem trzyletniego programu badawczego jest rozpoznanie i zbadanie przyrodniczych uwarunkowań osadnictwa oraz zmian zachodzących w środowisku związanych z osadnictwem na ziemiach zamieszkałych we wczesnym średniowieczu przez Prusów. Miejscem przeprowadzenia interdyscyplinarnych badań krajobrazu archeologicznego będzie kompleks osadniczy w Poganowie, stanowisko IV.
W ramach realizacji programu badawczego przeprowadzone zostaną badania archeologiczne, wykonane zostaną archeologiczna analiza przemian osadniczych, analizy archeozoologiczne, analizy archeobotaniczne szczątków roślinnych z wykopalisk i torfów, analizy składu botanicznego torfów, analizy pyłkowe torfów i osadów dennych jezior, analizy okrzemkowe, analizy geologiczno-geomorfologiczne, datowanie radiowęglowe wybranych próbek.
Zastosowanie szeroko rozumianych metod paleoekologicznych pozwoli na uzupełnienie dotychczasowych wniosków historyków i archeologów. Pomoże to dokładniej opisać dynamikę przemian osadniczych, z uwzględnieniem takich zagadnień jak typ gospodarki, zmiany nasilenia antropopresji oraz ich powiązanie z faktami osadniczymi wynikającymi z badań archeologicznych i ze źródeł pisanych.
Wykonanie zaplanowanych badań i analiz pozwoli na rekonstrukcję zmian zachodzących w środowisku związanych z użytkowaniem grodziska i miejsca kultu w Poganowie. W szerszym kontekście pozwoli na lepsze poznanie ekonomicznych podstaw i uwarunkowań środowiskowych osadnictwa pruskiego we wczesnym średniowieczu. Porównanie wyniku analiz z obszaru kompleksu osadniczego w Poganowie z wynikami analiz o zasięgu regionalnym umożliwi stworzenie rekonstrukcji procesu przemian osadniczych zachodzących w całym regionie. Będzie to podstawą do porównania dynamiki i rodzaju zmian zachodzących w osadnictwie oraz ich zasięgu oddziaływania na środowisko przyrodnicze dawnych ziem Pruskich z innymi terenami wczesnośredniowiecznej Europy.
Planowane kompleksowe badania w Poganowie będą pierwszymi, które pozwolą na uzyskanie jednolitych chronologicznie materiałów dotyczących różnych przejawów życia społeczności, umiejscawiając jej funkcjonowanie w konkretnym czasie i środowisku. Dostarczą one informacji na temat preferencji środowiskowych, typu i dynamiki rozwoju gospodarki, stopnia oddziaływania grup ludzkich zamieszkujących badany teren na środowisko, zależności rozwoju osadnictwa od warunków środowiska. Efektem końcowym prac będzie pierwsza w Polsce rekonstrukcja krajobrazu archeologicznego wraz ze zmianami związanymi z procesami osadniczymi zachodzącymi w środowisku, wykonana dla wczesnośredniowiecznego kompleksu z terenu Prus. Będzie ona stanowiła punkt odniesienia przy badaniu podobnych wczesnośredniowiecznych struktur osadniczych oraz przyczyni się do reinterpretacji dotychczas zgłaszanych hipotez naukowych.
Dzięki określeniu chronologii kompleksu w Poganowie i jego roli w większej strukturze osadniczej możliwe będzie podjęcie prac nad geografią osadnictwa w tej części ziem pruskich. Zwiększy to dotychczasową bazę źródłową, pomagając jednocześnie w weryfikacji wcześniejszych ustaleń.
Jednym z zakładanych rezultatów jest ponadto uzyskanie dobrze datowanych zespołów zabytków. Stworzy to podstawy do opracowania systemu chronologii przemian kulturowych na terenach bałtyjskich we wczesnym średniowieczu, w powiązaniu ze zmianami środowiska.
