Nowe metody weryfikacyjnych badań AZP obszarów leśnych
Finansowanie: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, program Dziedzictwo kulturowe priorytet Ochrona zabytków archeologicznych, dofinansowanie: 49.000 zł, rok realizacji: 2011
W czasie badań powierzchniowych AZP (Archeologiczne Zdjęcie Polski)
inwentaryzowane są zlokalizowane w terenie stanowiska archeologiczne. Informacje uzyskane w czasie badań powierzchniowych wykorzystywane są przy wykonywaniu opracowań planistycznych dotyczących planów zagospodarowania terenu, w celu ochrony stanowisk narażonych na zniszczenie przez planowane inwestycje, przy opracowaniach naukowych. Dużym problemem jest badanie terenów leśnych. Utrudniona obserwacje przyczynia się do tego, że wielokrotnie niezwykle ciekawe stanowiska pozostają niezainwentaryzowane. O skali problemu niech świadczy fakt, iż tereny leśne zajmują około 25% terytorium Polski.
Prowadzona od wielu lat w Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie akcja „archeologii leśnej” wykazała, że badanie terenów zalesionych na terenach dawnych Prus może przyczynić się do odkrycia wielu nowych stanowisk archeologicznych. Specyfika zagospodarowania terenu dzisiejszych Warmii i Mazur od czasów osadnictwa krzyżackiego sprawiła, że większe kompleksy leśne na tym terenie znajdują się w tym samym miejscu od okresu średniowiecza. Zachować się więc tam mogły liczne, nieznane dotąd obiekty i stanowiska archeologiczne. Do najciekawszych odkryć „archeologii leśnej” należy zaliczyć odkrycie wczesnośredniowiecznego kompleksu osadniczego z miejscem kultu w Poganowie, grodzisk w Osewie i Bęsi oraz odkrycie krzyżackich systemów obronnych.
W ramach realizacji projektu wykonany został laserowy skan lotniczy LIDAR wybranych
terenów leśnych o powierzchni ponad 30 km2. Dzięki zastosowaniu tej metody można lokalizować trudno dostępne obiekty o własnej formie terenowej (wały, kurhany, grodziska). Jest ona przydatna szczególnie na terenach leśnych, zakrzaczonych, wszędzie tam, gdzie roślinność utrudnia obserwację. Dodatkowym atutem tej metody jest duża dokładność pomiarów – na każdym metrze kwadratowym skanowanego terenu dokonywane są pomiary aż czterech punktów. Oznacza to, że na 1 ha badanego lasu dokonano pomiaru 40.000 punktów, z których każdy posiada dokładne dane dotyczące jego wysokości nad poziom morza oraz usytuowania w siatce kartograficznej.
W czasie przeprowadzonych badań powierzchniowych zweryfikowano w terenie dane uzyskanych w wyniku skanowania laserowego. Zlokalizowano nieznane wcześniej dwa cmentarzyska kurhanowe, osadę z wczesnej epoki żelaza oraz kolejne odcinki wałów granicznych z czasów krzyżackich.
Zweryfikowane w terenie stanowiska archeologiczne zostały zainwentaryzowane i objęte ustawowymi formami ochrony.