Od samotnej wyspy do archipelagu – nauczanie gry na cymbałach wileńskich

Jarmark 2010 fot ACzyżewskiProjekt dofinansowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, realizowany w latach 2013-2014 przez Centrum Kultury Gminy Ełk z siedzibą w Stradunach.

Koordynacja działań w Kętrzynie: Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego

Projekt ma na celu zachowanie wiarygodnej kulturowo wileńskiej tradycji folklorystycznej na obecnym terytorium Polski. Tradycja muzykowania na cymbałach wileńskich zachowała się, jak piszą autorzy projektu, niczym samotna wyspa w gminie Ełk. Zamiarem projektu jest rozwój tej tradycji o 3 kolejne siedliska, niczym archipelag: w Kętrzynie, Giżycku i Lidzbarku Warmińskim bazując na miejscowej, powojennej tradycji cymbalistów osiadłych w tych miejscowościach. W miastach „archipelagu” będą prowadzone przez 2 lata warsztaty nauki gry na cymbałach, będą archiwizowane pamiątki, ewentualne nagrania, wspomnienia bliskich i znajomych o nieżyjących już mistrzach.

Jarmark 2009 fot O Paszkowska

Cymbały to instrument strunowy, o bardzo starej tradycji, związany ze wschodnim kręgiem kulturowym. Znane są z III wieku przed Chrystusem i prawdopodobnie instrumenty tego typu znane były już w Jarmark 2013 fot M Ekiert Jezusekczasach biblijnych. Cymbały były popularnym instrumentem średniowiecznej i renesansowej Europy, towarzyszącym kukiełkowym teatrom jarmarcznym. Na terenach Polski cymbały pojawiły się w okresie średniowiecza. W późniejszym czasie, wyparte z „salonów” przez instrumenty o bardziej subtelnym brzmieniu, stały się popularnym instrumentem muzyki w karczmach i na jarmarkach, związane z kulturą niższych warstw społecznych. Mimo powszechności instrumentu, tradycja gry na cymbałach powoli zamierała. W Polsce powojennej utrzymała się w regionie rzeszowszczyzny w tradycji karpackiej i na terenach północno-wschodniej Polski w tradycji wileńskiej. Po 1945 roku, w wyniku akcji repatriacji ludności polskiej z terenów wileńszczyzny, osiedliło się w wielu miejscowościach naszego województwa aż 22 cymbalistów z kręgu wileńskiego. W Kętrzynie znanych było sześciu cymbalistów – Józef Krupski, Witold Kuczyński, Szczepan Ozdoba, Antoni Siwicki, Józef Siwicki i Franciszek Szpakowski. Pan Szczepan Ozdoba zajmował się także budową instrumentów.

Od przeszło 20 lat tradycję muzyki wileńskich cymbałów kultywuje mistrz Wacław Kułakowski. Trud podtrzymania tradycji wileńskich cymbałów podjęło wielu artystów i muzykologów, którzy wspierali działania mistrza Kułakowskiego.

Zwracamy się z prośbą do mieszkańców Kętrzyna o zgłaszanie do Muzeum informacji o kętrzyńskich cymbalistach oraz chętnych podjęcia się trudu nauki gry na cymbałach. Zajęcia w Kętrzynie prowadzi Paweł Grupkajtys, uczeń Wacława Kułakowskiego, znany z występów w czasie Jarmarku Średniowiecznego Na Św. Jakuba.

 OLYMPUS DIGITAL CAMERA